From the desk of Ray Joseph In lieu of Haïti-Observateur
Due to certain inconveniences, Léo Joseph, the editor, has not been able to publish the paper for this week. Thus, I am sending you these two articles, one for the English readers and the other for the Creole ones, because of their actuality.
Akòz sèten pwoblèm li pa t ka rezoud atan, editè Léo Joseph pa piblliye journal la semen sa a. Men 2 atik sa yo ke m te prepare pou piblikasyon, younn ann angle, lòt la an kreyòl, tèlman enpòtan, mwen deside voye yo ban nou. Bonne lecture, jan yo di an franse.
- Ray Joseph
GRENN PWONMENNEN!
Èske gouvènman ap kouri kite Pòtoprens tou, akòz gang?
Asireman, gen mounn k ap rele anmwey, ako z tit sa a ke m mete pou m derape ak ti koze sa a m ap fe ak nou, ko msi mwen egzajere nan lafason m ap bay nouve l la. Mwen ta swete ke se mwen k ap fe egzajerasyon vre. Men jan bagay yo ap dewoule nan peyi a, pinga sezisman pran pe sonn, le n ta we mounn ki anchay gouve nman peyi a, ki tabli nan kapital la, kivedi Po toprens, ta ranmase tout zagribay yo pou yo met deyo.
La tou, gen mounn ki mande kibo yo prale ? M ap kite sa ko m youn sipriz pou zo t ki panko konnen, Pi devan mwen pral di tou sa m aprann. Men tou m konnen gen se ten nan nou ki gentan okouran, ki ka menm konnen plis pase m. Antouka, se pa pou yo m ap ekri sa a, se pou lo t yo ki pa « dans le secret des dieux » ke m vini ak enfo masyon sa a.
Anvan nou di kibo yo ka mete kapital la, m ap raple nou ke seme n pase a, nan editoryal jounal la, ki te pare t an franse epi ann angle, edite Leo te fe youn be l travay pou l montre kijan tout gwo biwo Leta yo pa anba lavil anko . Yo kite zo n anba lavil Po toprens la, sitou Bisantne , pou y al tabli lo t kote, paske gang ap menase yo.
Pa egzanp, se depi sou Premye Minis Ariel Henry, ki te che f gouve nman an, ki t oblije kouri kite zo n Bisantne a, nan be l biwo li te genyen an ki, oparavan, se te anbasad ameriken nan Po toprens. Se te youn kado Ameriken te fe gouve nman an.
Enben Premye Minis la t al refije l nan youn bilding gouve nman an jouk anwo nan Musseau, ki rele Villa D’accueil. Se la biwo Premye Minis la ye jouk kounnye a.
Sa k pi be l la, se la tou biwo Konse y Prezidansye l Tranzisyon an ye, sa yo rele CPT a. Wi, se la 9 Konseye prezidan, jan yo rele te t yo, vin geri bosko yo.
Ko m nou konnen,pa gen Pale Nasyonal depi tranbleman d te 12 janvye 2010 la, ki te kraze pale a, mete l ate plat. Epi yo pa janm repare l. Jouk kounnye a. Se youn pil fatra l tounen. Kidonk, nou ka di sa nou te konnen ko m senbo l ki reprezante gouve nman an pa nan Po toprens anko.
Yo nan konfyolo ak gang, gang ap montre fòs yo, epi pèp la pran kouri
Mwen kwe kesyon gang ki fin pran pre ske tout Po toprens dekouraje otorite yo. Menm si yo pa di sa piblikman, gen pami yo ki kwe si y al rebati Pale a, se ka youn pale pou gang, paske bandi a zam yo deja kontwole 90 pou san (90%) kapital la. Si bagay yo kontinye jan nou we l la sa p ap pran lontan pou yo pran ti re s 10 pou san an (10%,) ki rete a. Amwens ke nou vin benefisye de youn mirak.
Se poute t sa, gen otorite k ap reflechi, ki panse se pa pou yo rete nan zo n Po toprens lan menm. Se ke pe p la trase egzanp lan. Olye ke mounn nan pwovens kontinye vin ranpli Po toprens, jan sa te konn fe t, jouk nou vin gen youn bann bidonvil, se le kontre . Pe p la ap kouri kite Po toprens. Depi lane a ko manse, se pa milye mounn yo kouri kite kapital la. Selon youn rapo Nasyon Zini, nan dat 19 mas, me kredi seme n pase a, nan youn se l mwa, 60 mil mounn kouri kite. Anpil ladan yo se mounn gang te gentan met deyo lakay yo, ki t al jwenn refij nan youn leko l, nan youn legliz, osnon nan kan kote se anba prela y ap do mi, jan nou te li sa seme n pase a, nan youn atik Marie-Forence François te ekri nan Ayiti-Obse vate , ki gen tit : « Le Calvaire des déplacés de Solino».
Se depi lane pase, n ap konstate ke mounn yo ap kite kapital la pa milye. M ap bay 2 egzanp, nan chif ki pibliye sou ente ne t la. Nan mwa mas ane pase, nou li nan Associated Press, 33 mil mounn te pati kite Potoprens. Epi nan mwa davril, ane pase toujou, se BBC, nan Londres, kapital peyi Anglete , ki te pibliye chif 50 mil ki te kouri kite Po toprens.
Atansyon pa kapon, otorite yo pa soti pou yo jwe pèdan
Alo, gwo otorite lakay yo pran reflechi sou jan sitiyasyon an vin pi mongonmen ak kesyon gang nan depi gwoup « Viv Ansanm » Babekyou a (Barbecue), ki gen bon non Jimmy Che rizier, te fe youn masak nan Kensko f, nan dat 27 janvye ki sot pase a. Depi le sa a, gang ap atake pi pre Po toprens, e menm anndan lavil la, epi nan Petyonvil tou. Sa vin mete Musseau an danje. Imajine nou ke gang yo ta atake Villa d’Accueil ! Se t ap lafen, ni pou Primati, ni pou CPT.
Se poute t sa, pawo l deplase kapital Ayiti a ap pale. E se Okap Ayisyen, nan No peyi a, dezye m pi gran vil Ayiti, yo panse yo ka transfere kapital la. Se ke otorite Okap pa danse kole ak gang. Se youn le konsa ou tande youn pawo l gang nan Okap, epi se gang lan ki toujou pe dan.
Sa k fe mwen bay koze a enpo tans, se paske youn kouzin mwen, ki byen souche ann Ayiti, rele m seme n pase a pandan li t al an vizit Okap.
Li di m, « Fo w we jan Okap be l ! Ou we tout klas vizite , anpil etranje, Blan sitou. Pa gen pwoble m leswa, mounn sikile nenpo t kile . Lote l yo ak restoran yo ap fe bon biznis.” Se sou telefo n li te ye, li pa t ka di two p, men l ajoute youn ti degi : “Epi se nou menm nan Po toprens k ap sibi tou sa n ap sibi a. Se pa posib !” Anvan li di m orevwa, li di : « Men elikopte a, nou pral tounen nan lanfe Potoprens lan. Men fo k sa chanje ».
Ko m mwen di nou se youn dam ki byen souche. Li pa di m sa, men m kwe li te an misyon pou se ten gwo zotobre ki bezwen sa yo rele an franse, « Une bonne lecture de la situation au Cap ! » M ap rete la, men pinga nou di mwen pa t di n nou ka gen youn lo t kapital pou Ayiti, omoman nou pa atann. Ato mwen pran reflechi, epi mwen reyalize ke nou te gen 2 kapital deja. Kivedi n ap refe listwa, menm si se pa nan youn fason nou ta renmen. Nou ka gen kapital Ayiti nan Okap Ayisyen, epi Po toprens, ka vin kapital gang. M ap mande ki peyi ki pral rekonne t yo ? M ale !
